Shri RamCharitManas Part 65
दोहा—तब उठि भूप बसिष्ठ कहुँ दीन्हि पत्रिका जाइ
।
कथा सुनाई गुरहि सब सादर दूत बोलाइ ॥ २९३ ॥
मग राजांनी उठून वसिष्ठांच्याजवळ जाऊन
त्यांना पत्र दाखविले आणि आदराने जनकांच्या दूतांना बोलावून त्यांच्याकडून सर्व
वृत्तांत गुरुंना सांगितला. ॥ २९३ ॥
सुनि बोले गुर अति सुख पाई । पुन्य पुरुष कहुँ
महि सुख छाई ॥
जिमि सरिता सागर महुँ जाहीं । जद्यपि ताहि कामना
नाहीं ॥
सर्व वृत्तांत ऐकून अत्यंत आनंदाने गुरु
म्हणाले, ‘ पुण्यात्म्या पुरुषांकरिता पृथ्वी सुखाने भरलेली आहे. जरी समुद्राला
नद्यांची अपेक्षा नसते, तरी नद्या समुद्राला भेटण्यास जातात, ॥ १ ॥
तिमि सुख संपति बिनहिं बोलाएँ । धरमसील पहिं
जाहिं सुभाएँ ॥
तुम्ह गुर बिप्र धेनु सुर सेबी । तसि पुनीत
कौसल्या देबी ॥
त्याचप्रमाणे सुख व संपत्ती न बोलविता
स्वाभाविकपणे धर्मात्म्या पुरुषांजवळ जातात. तुम्ही गुरु, ब्राह्मण, गाय आणि देव
यांची सेवा करणारे आहात. तशीच कौसल्यादेवीसुद्धा पवित्र आहे. ॥ २ ॥
सुकृती तुम्ह समान जग माहीं । भयउ न है कोउ होनेउ
नाहीं ॥
तुम्ह ते अधिक पुन्य बड़ काकें । राजन राम सरिस
सुत जाकें ॥
तुमच्यासारखें पुण्यात्मे जगात कोणी झाले
नाहीत, आजही नाहीत आणि पुढेही होणार नाहीत. हे राजन, ज्याला रामासारखा पुत्र आहे,
त्याच्यापेक्षा अधिक पुण्यवान आणखी कोण असणार ? ॥ ३ ॥
बीर बिनीत धरम ब्रत धारी । गुन सागर बर बालक चारी
॥
तुम्ह कहुँ सर्ब काल कल्याना । सजहु बरात बजाइ
निसाना ॥
शिवाय ज्याचे चारी पुत्र वीर, विनम्र,
धर्माचे व्रत धारण करणारे आणि गुणांचे समुद्र आहेत. त्या तुमच्यासाठी सर्व
काळांमध्ये कल्याणच कल्याण आहे. म्हणून दवंडी पिटून वर्‍हाड सज्ज करा. ॥ ४ ॥
दोहा—चलहु बेगि सुनि गुर बचन भलेहिं नाथ सिरु नाइ
।
भूपति गवने भवन तब दूतन्ह बासु देवाइ ॥ २९४ ॥
आणि लवकर निघा. ‘ गुरुंचे असे बोलणे ऐकून, ‘
हे स्वामी ! फारच छान. ‘ असे म्हणत मस्तक नमवून आणि दूतांना निवास दाखवून राजा
दशरथ महाराज आले. ॥ २९४ ॥
राजा सबु रनिवास बोलाई । जनक पत्रिका बाचि सुनाई
॥
सुनि संदेसु सकल हरषानीं । अपर कथा सब भूप बखानीं
॥
राजांनी संपूर्ण अंतःपुर बोलावले आणि त्यांना
पत्र वाचून दाखविले. वार्ता ऐकून सर्व राण्या आनंदाने फुलून गेल्या. तसेच त्यांनी
दूतांच्या तोंडून ज्या गोष्टी ऐकल्या होत्या, त्या सर्व गोष्टीही, राण्यांना
सांगितल्या. ॥ १ ॥
प्रेम प्रफुल्लित राजहिं रानी । मनहुँ सिखिनि
सुनि बारिद बानी ॥
मुदित असीस देहिं गुर नारीं । अति आनंद मगन
महतारीं ॥
प्रेमाने प्रफुल्लित झालेल्या राण्या अशा
शोभून दिसत होत्या की, जशा मेघनाद ऐकून मयूरी प्रफुल्लित होतात. वयोवृद्ध स्त्रिया
प्रसन्न होऊन आशीर्वाद देऊ लागल्या. माता तर आनंदात मग्न होऊन गेल्या. ॥ २ ॥
लेहिं परस्पर अति प्रिय पाती । हृदयँ लगाइ
जुड़ावहिं छाती ॥
राम लखन कै कीरति करनी । बारहिं बार भूपबर बरनी ॥
सर्वजणी ते अत्यंत प्रेमाचे पत्र हृदयाशी
धरुन स्वतःचे समाधान करुन घेऊ लागल्या. राजांमधील श्रेष्ठ दशरथ यांनी
श्रीराम-लक्ष्मण यांची कीर्ती व कर्तृत्व यांचे वारंवार वर्णन केले. ॥ ३ ॥
मुनि प्रसादु कहि द्वार सिधाए । रानिन्ह तब
महिदेव बोलाए ॥
दिए दान आनंद समेता । चले बिप्रबर आसिष देता ॥
‘ ही सर्व मुनींची कृपा आहे. ‘ असे म्हणून ते
बाहेर आले. मग राण्यांनी ब्राह्मणांना बोलाविले आणि त्यांना आनंदाने दाने दिली.
श्रेष्ठ ब्राह्मण आशीर्वाद देत निघून गेले. ॥ ४ ॥
सो०—जाचक लिए हँकारि दीन्हि निछावरि कोटि बिधि ।
चिरु जीवहुँ सुत चारि चक्रबर्ति दसरत्थ के ॥ २९५
॥
मग भिक्षुकांना बोलावून कोट्यावधी प्रकारच्या
देणग्या त्यांना दिल्या. ‘ चक्रवर्ती महाराज दशरथ यांचे चारी पुत्र चिरंजीव
होवोत.’ ॥ २९५ ॥
कहत चले पहिरें पट नाना । हरषि हने गहगहे निसाना ॥
समाचार सब लोगन्ह पाए । लागे घर घर होन बधाए ॥
असे म्हणत ते अनेक प्रकारची सुंदर वस्त्रे
धारण करुन निघाले. नगारेवाले आनंदाने मोठ्या जोराने नगारे वाजवू लागले. सर्व
लोकांना वार्ता समजली, तेव्हा घरोघरी आनंदोत्सव सुरु झाला. ॥ १ ॥
भुवन चारि दस भरा उछाहू । जनकसुता रघुबीर बिआहू ॥
सुनि सुभ कथा लोग अनुरागे । मग गृह गलीं सँवारन लागे ॥
चौदाही लोक उत्साहाने भरुन गेले. जानकी व रामचंद्र
यांचा विवाह होणार आहे, ही शुभवार्ता ऐकून लोक प्रेममग्न झाले आणि रस्ते, घरे व गल्ल्या सजवू लागले. ॥ २ ॥
जद्यपि अवध सदैव सुहावनि । राम पुरी मंगलमय पावनि
॥
तदपि प्रीति कै प्रीति सुहाई । मंगल रचना रची
बनाई ॥
जरी अयोध्या ही नित्य शोभिवंत आहे, कारण ती
श्रीरामांची मंगलमय पवित्र नगरी आहे, तरी प्रेमाची भरती आल्यामुळे तिला सुंदर मंगल
अशी नव्याने सजविली गेली. ॥ ३ ॥
ध्वज पताक पट चामर चारु । छावा परम बिचित्र बजारु
॥
कनक कलस तोरन मनि जाला । हरद दूब दधि अच्छत माला
॥
ध्वज, पताका, पददे व सुंदर चवर्‍यांनी सगळा
बाजार विलक्षण सजला होता. सोन्याचे कलश, तोरणे, मण्यांच्या झालरी, हळद, दूर्वा,
अक्षता आणि माळा ॥ ४ ॥
दोहा—मंगलमय निज निज भवन लोगन्ह रचे बनाइ ।
बीथीं सींचीं चतुरसम चौंके चारु पुराइ ॥ २९६ ॥
यांनी लोकांनी आपापली घरे सजवून मंगलमय
बनविली होती. गल्ल्या-गल्ल्यांत चंदन, केशर, कस्तुरी, कापूस यांपासून बनविलेल्या
पदार्थांचे सडे शिंपले. दारात सुंदर रांगोळ्या काढल्या. ॥ २९६ ॥
जहँ तहँ जूथ जूथ मिलि भामिनि । सजि नवसप्त सकल
दुति दामिनि ॥
बिधुबदनीं मृग सावक लोचनि । निज सरुप रति मानु
बिमोचनि ॥
वीजेप्रमाणे उज्ज्वल कांतीच्या चंद्रमुखी,
बालमृगनयनी आणि आपल्या सुंदर रुपाने कामदेवाची पत्नी रती हिचा अभिमान नष्ट करणार्‍या
सुहासिनी स्त्रिया, सर्व प्रकारचे सोळा शृंगार करुन जिकडे तिकडे जमून, ॥ १ ॥
गावहिं मंगल मंजुल बानीं । सुनि कलरव कलकंठि
लजानी ॥
भूप भवन किमि जाइ बखाना । बिस्व बिमोहन रचेउ
बिताना ॥
मनोहर वाणीने गीत गात होत्या. त्यांचे सुंदर
स्वर ऐकून कोकिळासुद्धा लाजत होत्या. जेथे विश्र्वाला मोहित करणारा मंडप बनविला
होता, त्या राजमहालाचे वर्णन तर काय करावे ? ॥ २ ॥
मंगल द्रब्य मनोहर नाना । राजत बाजत बिपुल निसाना
॥
कतहुँ बिरिद बंदी उच्चरहीं । कतहुँ बेद धुनि
भूसुर करहीं ॥
अनेक प्रकारचे मनोहर मांगलिक पदार्थ शोभत
होते. अनेक नगारे वाजत होते. कोठे भाट स्तुतिपाठ करीत होते. तर कोठे ब्राह्मण वेद
घोष करीत होते. ॥ ३ ॥
गावहिं सुंदरि मंगल गीता । लै लै नामु रामु अरु
सीता ॥
बहुत उछाहु भवनु अति थोरा । मानहुँ उमगि चला चहु
ओरा ॥
सुंदर स्त्रिया श्रीराम व सीता यांची नावे
ओवून-ओवून मंगल गीते गात होत्या. त्यांचा
उत्साह फार मोठा होता आणि त्या मानाने महाल फार छोटा होता. त्यामध्ये तो सामावत
नसल्यामुळे जणू चोहीकडे ओसंडत होता. ॥ ४ ॥
No comments:
Post a Comment