Dnyaneshwari Adhyay 2 Part 9 ज्ञानेश्र्वरी अध्याय दुसरा भाग ९

Dnyaneshwari Adhyay 2 Part 9 
ज्ञानेश्र्वरी अध्याय दुसरा भाग ९  
ज्ञानेश्र्वरी अध्याय दुसरा ओव्या २०१ ते २२५

म्हणोनि स्वधर्म हा सांडसील । तरी पापा वरपडा होसील ।

आणि अपेश तें न वचेल । कल्पांतवरी ॥ २०१ ॥

२०१) म्हणून तूं आपला धर्म टाकशील, तर पापाला पात्र होशील आणि अपकीर्तीचा डाग तर कल्पान्तापर्यंतहि  जाणर नाहीं.

जाणतेनि तंवचि जियावें । जंव अपकीर्ति आंगा न पवे ।

आणि सांग पां केवीं निगावें । एथोनियां ॥ २०२ ॥

२०२) अपकीर्ति जोपर्यंत अंगाला शिवली नाहीं, तोपर्यंतच शहाण्यानें जगावें. आतां सांग बरें; येथून कसें परत फिरावें ? 

तूं निर्मत्सरु सदयता । येथूनि निघसी कीर माघौता ।

परी ते गति समस्तां । न मनेल यया ॥ २०३ ॥

२०३) तूं मला टाकून व दयेनें युक्त होऊन रणांतून परत फिरशील खरा; पण तुझी स्थिति या सर्वांना पटणार नाहीं.

हे चहूंकडूनि वेढितील । बाणवरी घेतील ।

तेथ पार्था न सुटिजेल । कृपाळुपणें ॥ २०४ ॥

२०४) म्हणून हे तुला चारी बाजूंनीं घेरतील; तुझ्यावर बाणांचा वर्षाव करतील; त्या प्रसंगी अर्जुना, कृपाळूपणामुळें तुझी सुटका होणार नाहीं. 

ऐसेनिहि प्राणसंकटें । जरी विपायें पां निघणें घटे ।

तरी तें जियालेंही वोखटें । मरणाहुनी ॥ २०५ ॥

२०५) जरी कदाचित त्या प्राणसंकटांतून तुझी कशीबशी सुटका झाली, तरी ( तसें ) तें जगणेंहि मरणाहून वाईटच. 

तूं आणीकही एक न विचारिसी । एथ संभ्रमें झुंजों आलासी ।

आणि सकणवपणें निघालासीं । मागुता जरी ॥ २०६ ॥

२०६) आणखीहिं अर्जुना, एका गोष्टीचा विचार तूं करीत नाहींस; येथें तूं मोठ्या उत्साहानें लढण्याकरितां म्हणून आलास आणि आतां जर दया  उत्पन्न झाल्यामुळें परत फिरलास; 

तरी तुझें तें अर्जुना । या वैरियां दुर्जनां ।

कां प्रत्यया येईल मना। सांगें मज ॥ २०७ ॥

२०७) तर अर्जुना, तुझें तें करणें या दुष्ट वैर्‍यांच्या मनाला खरें वाटेल का ? सांग बरें मला.

हे म्हणतील गेला रे गेला । अर्जुन आम्हां बिहाला ।

हा सांगें बोलु उरला । निका कायी ॥ २०८ ॥

२०८) ते म्हणतील, ‘ हा पळाला रे पळाला !’ , अर्जुन आम्हांला भ्याला ‘; असा दोष तुझ्यावर राहिला, तर तें चांगलें का ? सांग.

लोक सायासें करुनि बहुतें । कां वेंचिती आपुलीं जिवितें ।

परी वाढविती कीर्तीतें । धनुर्धरा ॥ २०९ ॥

२०९) लोक अनेक कष्ट करतात किंवा प्रसंगीं आपलें प्राणहि खर्ची घालतात; पण, धनुर्धरा, कीर्ती वाढवितात.

ते तुज अनायासें । अनकळित जोडिली असे ।

हें अद्वितीय जैसें । गगन आहे ॥ २१० ॥

२१०) ती तुला अनायासें संपूर्ण लाभली आहे. आकाश हें ज्याप्रमाणें अद्वितीय आहे;

तैसी कीर्ती निःसीम । तुझां ठायीं निरुपम ।

तुझे गुण उत्तम । तिहीं लोकीं ॥ २११ ॥

२११) त्याप्रमाणें अनंत व उपमारहित, अशी तुझी कीर्ति आहे. तिन्ही लोकांत तुझे गुण उत्तम ( म्हणून प्रसिद्ध ) आहेत.  

दिगंतीचे भूपति । भाट होऊनि वाखाणिती।

जे ऐकिलिया दचकती । कृतांतादिक ॥ २१२ ॥

२१२) देशोदेशींचे राजे भाट अजून ( तुझी कीर्ति ) वाखाणतात, ती ऐकून यमादिकांनाहि धास्ती पडते.

ऐसा महिमा घनवट । गंगा तैसी चोखट ।

जया देखी जगीं सुभट । वांठ जाहली ॥ २१३ ॥

२१३) अशी ( तुझी ) थोरवी भरीव व गंगेसारखी निर्मल आहे. ती पाहून जगांतील मी मी म्हणणारे वीर चकित होतात.

तें पौरुष तुझें अद्भुत । आइकोनियां हे समस्त ।

जाहले आथि विरक्त । जीवितेंसी ॥ २१४ ॥

२१४) तो तुझा अपूर्व पराक्रम ऐकून, या सगळ्यांनीं आपल्या जीवाची आशा सोडली आहे. 

जैसा सिंहाचिया हांका । युगांतु होय मदमुखा ।

तैसा कौरवां अशेखां । धाकु तुझा ॥ २१५ ॥  

२१५) ज्याप्रमाणें सिंहाच्या गर्जनेनें मदोन्मत्त हत्तीला प्रलयकाळ होतों, त्याप्रमाणें या कौरवांना तुझा धाक बसला आहे.

जैसे पर्वत वज्रातें । ना तरी सर्प गरुडाते ।

तैसे अर्जुना हे तूंतें । मानिती सदा ॥ २१६ ॥

२१६) ज्याप्रमाणें पर्वत वज्राला किंवा सर्प गरुडाला समजतात, त्याप्रमाणें अर्जुना, हे तुला नेहमीं मानतात.

तें अगाधपण जाईल । मग हिणावो अंगा येईल ।

जरी मागुता निघसील । न झुंजतचि ॥ २१७ ॥

२१७) जर तूं न लढतांच परत निघशील, तर तुझा तो मोठेपणा नाहींसा होईल आणि मग तुला हीनपणा येईल.

आणि हे पळतां पळों नेदिती । धरुनि अवकळा करिती ।

न गणित कुटी बोलती । आइकतां तुज ॥ २१८ ॥

२१८) तूं ( जरी ) पळून जाऊं लागलास तरी हे कौरव तुला जाऊं देणार नाहींत; तुला पकडून तुझी फजिती करतील आणि तूं ऐकत असतांना तुझी अमर्याद निंदा करतील.

मग ते वेळी हियें फुटावें । आतां लाठेपणें कां न झुंजावें ।

हें जिंतलें तरी भोगावें । पृथ्वीतल ॥ २१९ ॥

२१९) मग त्या वेळीं तुझें हृदय विदीर्ण होईल. त्यापेक्षां आज शौर्यानें कां लढूं नये ? ह्यांना जिंकलेस तर पृथ्वीच्या राज्याचा उपभोग घेशील.  

ना तरी रणीं एथ । झुंजतां वेंचलें जीवित ।

तरी स्वर्गसुख अनकळित । पावसील ॥ २२० ॥

२२०) अथवा समरांगणावर युद्ध करतांना प्राण खर्चीं पडलें, तर स्वर्गांतील सुख ( तुला ) त्रासावांचून प्राप्त होईल.

म्हणोनि ये गोठी । विचारु न करीं किरीटी ।

आतां धनुष्य घेऊनि उठी । झुंजें वेगीं ॥ २२१ ॥

२२१) एवढ्याकरितां अर्जुना, या गोष्टींचा विचार करीत बसूं नकोस. आतां हे धनुष्य घेऊन ऊठ आणि लवकर युद्धाला आरंभ कर.

देखें स्वधर्मु हा आचरतां । दोषु नाशे असता ।

तुज भ्रांति हे कवण चित्ता । एथ पातकाची ॥ २२२ ॥

२२२) पाहा, या स्वधर्माचें आचरण केलें असतां असलेलीं पापें नाहींशीं होतात. ( मग हें युद्ध केल्यानें ) पातक लागेल, ही भ्रांति या ठिकाणीं तुझ्या चित्तांत कशीं आली ? 

सांगें प्लवेंचि काय बुडिजे । कां मार्गीं जातां आडळिजे ।

परी विपायें चालों नेणिजे । तरी तेंही घडे ॥ २२३ ॥

२२३) अर्जुना सांग, नावेनें कोणी बुडेल कां ? किंवा ( चांगल्या ) वाटेनें जातांना ठेंच लागेल कां ? पण कदाचित् नीट चालतां येत नसेल तर तेंहि होईल.

अमृतें तरीचि मरिजे । जरी विखेंसी सेविजे ।

तैसा स्वधर्में दोषु पाविजे । हेतुकपणें ॥ २२४ ॥

२२४) दूधच पण जर विषासह सेवन केलें तरच त्यानें मरण येईल. त्याचप्रमाणें फलाशेनें स्वधर्मापासून दोष लागतो.

म्हणोनि तुज पार्था । हेतु सांडोनि सर्वथा ।

क्षात्रवृत्ती झुंजतां । पाप नाहीं ॥ २२५ ॥

२२५) म्हणून पार्था, सर्व प्रकारें फलाशा सोडून 

क्षत्रियांच्या धर्माप्रमाणें युद्ध 

कर. म्हणजे तुला पाप मुळींच लागणार नाहीं.

Custom Search