SunderKanda Part 4
दोहा—अस मैं अधम सखा सुनु
मोहू पर रघुबीर ।
कीन्ही कृपा सुमिरि गुन भरे
बिलोचन नीर ॥ ७ ॥
हे सखा मी असा अधम आहे,
परंतु श्रीरामचंद्रांनी तरीही माझ्यावर कृपा केली.’ भगवंतांच्या गुणांचे स्मरण
करताना हनुमानाच्या डोळ्यांत प्रेमाश्रू भरले. ॥ ७ ॥
जानतहूँ अस स्वामि बिसारी ।
फिरहिं ते काहे न होहिं दुखारी ॥
एहि बिधि कहत राम गुन
ग्रामा । पावा अनिर्बाच्य बिश्रामा ॥
जे लोक हे जाणत असूनही
असे स्वामी असलेले श्रीरघुनाथ यांना विसरुन विषयांच्यामागे भटकत फिरतात, ते का बरे
दुःखी होणार नाहीत ? अशा प्रकारे श्रीरामांचे गुण-गान करतांना त्यांना अनिर्वचनीय
परम शांती लाभली. ॥ १ ॥
पुनि सब कथा बिभीषन कही ।
जेहि बिधि जनकसुता तहँ रही ॥
तब हनुमंत कहा सुनु भ्राता
। देखी चहउँ जानकी माता ॥
नंतर बिभीषणाने जानकी
लंकेमध्ये कुठे राहात आहे, ती सर्व वार्ता सांगितली. तेव्हा हनुमान म्हणाला, ‘ हे
बंधू , मला जानकी मातेला पाहायचे आहे, ॥ २ ॥
जुगुति बिभीषन सकल सुनाई ।
चलेउ पवनसुत बिदा कराई ॥
करि सोइ रुप गयउ पुनि तहवाँ
। बन असोक सीता रह जहवॉं ॥
बिभीषणाने सर्व उपाय
सांगितले, मग हनुमान निरोप घेऊन तेथून निघाला. पुन्हा तेच अत्यंत छोटे रुप धारण धरुन
तो अशोक वनात जेथे सीता राहात होती, तेथे गेला. ॥ ३ ॥
देखि मनहि महुँ कीन्ह
प्रनामा । बैठेहिं बीति जात निसि जामा ॥
कृस तनु सीस जटा एक बेनी ।
जपति हृदयँ रघुपति गुन श्रेनी ॥
सीतेला पाहून त्याने
मनातल्या मनात प्रणाम केला. बसल्या-बसल्याच तिची संपूर्ण रात्र निघून जात होती.
शरीर दुर्बल झालेले होते. डोक्यावर जटांची एकच वेणी होती. ती मनात श्रीरामांच्या
गुणांचे स्मरण करीत असे. ॥ ४ ॥
दोहा—निज पद नयन दिएँ मन
राम पद कमल लीन ।
परम दुखी भा पवनसुत देखि
जानकी दीन ॥ ८ ॥
जानकीने आपले डोळे
आपल्या पायाकडे लावले होते आणि मन श्रीरामांच्या चरणकमलांमध्ये मग्न होते. जानकीला
दुःखी असल्याचे पाहून पवनपुत्र हनुमानाला फार वाईट वाटले. ॥ ८ ॥
तरु पल्लव महुँ रहा लुकाई ।
करइ बिचार करौं का भाई ॥
तेहि अवसर रावनु तहँ आवा ।
संग नारि बहु किएँ बनावा ॥
हनुमान वृक्षांच्या
पानामध्ये लपून राहिला व विचार करु लागला की काय करु ? एवढ्यांत अनेक स्त्रियांना
सोबत घेऊन नटून-थटून रावण तेथे आला. ॥ १ ॥
बहु बिधि खल सीतहि समुझावा
। साम दान भय भेद देखावा ॥
कह रावनु सुनु सुमुखि सयानी
। मंदोदरी आदि सब रानी ॥
त्या दुष्टाने सीयेला
अनेक प्रकारे समजाविले. साम-दान-दंड-भेद दाखविला, रावण म्हणाला, ; हे सुमुखी, हे
बुद्धिमती, ऐक. मंदोदरी इत्यादी सर्व राण्यांना ॥ २ ॥
तव अनुचरीं करउँ पन मोरा ।
एक बार बिलोकु मम ओरा ॥
तृन धरि ओट कहति बैदेही ।
सुमिरि अवधपति परम सनेही ॥
मी तुझ्या दासी करीन.
ही माझी प्रतिज्ञा आहे. तू एकदा माझ्याकडे पाहा तरी खरी. ‘ आपले परमप्रिय कोसलाधीश
श्रीरामांचे स्मरण करुन जानकी गवताच्या काडीचा आडोसा धरुन म्हणू लागली, ॥ ३ ॥
सुनु दसमुख खद्योत प्रकासा
। कबहुँ कि नलिनी करइ बिकासा ॥
अस मन समुझु कहति जानकी ।
खल सुधि नहिं रघुबीर बान की ॥
‘ हे दशमुखा, ऐक.
काजव्याच्या प्रकाशाने कमलिनी उमलते काय ? ‘ मग ती पुढे म्हणाली, ‘ तू
स्वतःसाठीसुद्धा असेच समज. अरे दुष्टा, तुला रघुवीरांच्या प्रखर बाणांची माहिती
नाही. ॥ ४ ॥
सठ सूनें हरि आनेहि मोही ।
अधम निलज्ज लाज नहिं तोही ॥
अरे पाप्या, तू मला
एकटी असताना हरण करुन आणलेस. अरे अधमा, निर्लज्जा, तुला लाज वाटत नाही ? ‘ ॥ ५
॥
दोहा--आपुहि सुनि खद्योत सम रामहि भानु समान ।
परुष बचन सुनि काढ़ि असि बोला अति खिसिआन ॥ ९ ॥
स्वतःला काजव्यासारखा आणि श्रीरामांना
सूर्यासारखा म्हटलेले ऐकून तसेच सीतेचे ते अपशब्द ऐकून रावण तलवार उपसून संतापून
म्हणाला, ॥ ९ ॥
सीता तैं मम कृत अपमाना । कटिहउँ तव सिर कठिन
कृपाना ॥
नाहिं त सपदि मानु मम बानी । सुमुखि होति न त
जीवन हानी ॥
‘ सीते, तू माझा अपमान केला आहेस. मी या
धारदार कृपाणाने तुझे शिर कापून टाकतो. अजुनी माझे ऐक. हे सुमुखि, नाहीतर तुला
प्राण गमवावे लागतील.’ ॥ १ ॥
स्याम सरोज दाम सम सुंदर । प्रभु भुज करि कर सम
दसकंधर ॥
सो भुज कंठ कि तव असि घोरा । सुनु सठ अस प्रवान
पन मोरा ॥
सीता म्हणाली, ‘ हे दशग्रीवा, प्रभूंची
नीलकमल-मालेसमान सुंदर व हत्तीच्या सोंडेसारखी पुष्ट असलेली भुजा माझ्या गळ्यात
पडेल किंवा तुझी भतानक तलवार. हे नीचा, ऐक. हेच मी तुला सत्य सांगते. ॥ २ ॥
चंद्रहास हरु मम परितापं । रघुपति बिरह अनल
संजातं ॥
सीतल निसित बहसि बर धारा । कह सीता हरु मम दुख
भारा ॥
सीता म्हणाली, ‘ हे चंद्रहास तलवारी !
श्रीरघुनाथांच्या विरहाग्नीमुळे मला झालेली पीडा तू दूर कर. हे तलवारी, तू शीतल,
तीक्ष्ण आणि तिखट धार असलेली आहेस. तू माझ्या दुःखाचे ओझे हरण कर.’ ॥ ३ ॥
सुनत बचन पुनि मारन धावा । मयतनयॉं कहि नीति
बुझावा ॥
कहेसि सकल निसिचरिन्ह बोलाई । सीतहि बहु बिधि
त्रासहु जाई ॥
सीतेचे हे बोलणे ऐकून रावण मारण्यास धावला.
तेव्हा मंदोदरीने त्याला नीती सांगून समजाविले. मग रावणाने
सर्व राक्षसींना बोलावून सांगितले की, ‘ सीतेजवळ जाऊन तिला नाना तर्‍हेने भीती
घाला. ॥ ४ ॥
मास दिवस महुँ कहा न माना । तौ मैं मारबि काढ़ि कृपाना
॥
एक महिन्यात हिने सांगितलेले ऐकले नाही, तर मी हिला
तलवारीने मारुन टाकीन.’ ॥ ५ ॥
No comments:
Post a Comment