Gurucharitra Adhyay 35 Part 3/3 श्रीगुरुचरित्र अध्याय ३५ भाग ३/३

Gurucharitra Adhyay 35 
Gurucharitra Adhyay 35 is in Marathi. This Adhyay describes Somawar Vrata. Name of this Adhyay is Simantini Aakhyanam.

Gurucharitra Adhyay 35 Part 1/3
श्रीगुरुचरित्र अध्याय ३५ भाग २/३
श्रीगुरुचरित्र अध्याय ३५ भाग ३/३

आणिक संतोषोनि मागुतीं । वस्त्रें वाहनें अतिप्रीतीं ।

तुरंग दिल्हा मनोगती । सवें देत कुमर आपुला ॥ २२७ ॥

चंद्रागदकुमरासी । तक्षकें दिधलें अतिहर्षी ।

निरोप दिल्हा मनोगती । सवें देत कुमर आपुला ॥ २२८ ॥

तक्षकातें नमूनि त्वरित । चंद्रांगद वारुवरी चढत ।

मनोवेगें मार्ग क्रमित । नागकुमर सवें असे ॥ २२९ ॥

जयें स्थानीं बुडाला होता । पावला तेथें क्षण न लागतां ।

निघाला बाहेर वारुसहिता । नदीतटीं उभा असे ॥ २३० ॥

सोमवार असे ते दिवसीं । सीमंतिनी आली स्नानासी 

होत्या सखिया सवेंसी । त्याही मिळोनि नदीतीरीं ॥ २३१ ॥

सीमंतिनी म्हणे सखियांसी । आश्र्चर्य जाहलें पहा कैसी ।

उदकांतुनी निघाला परियेंसी । सवें असे नागकुमर ॥ 

२३२ ॥

राक्षस होईल वेषधारु । रुप धरिलें असे नरु ।

दिसतसे मनोहरु । तुरंगारुढ जाहला असे ॥ २३३ ॥

कैसे पहा वो रुप यासी । जैसा सूर्य प्रकाशी ।

दिव्यमालांबरें कैसी । सुगंध असे परिमळ ॥ २३४ ॥

दश योजनेंपर्यंत । वास येतो अतिप्रीत ।

पूर्वी देखिली असे स्वरुपता । दिसतसे परियेसा ॥ २३५ ॥

स्थिर स्थिर भीत भीता । पाहे त्याची स्वरुपता । 

आपुला पतीसादृश्य म्हणतां । रुप आठवी तये वेळी ॥ २३६ ॥

राजकुमर पाहे तिसी । म्हणे रुपें माझी वधूऐसी ।

गळसरी न दिसे कंठासी । हार न दिसती मुक्ताफळांचे ॥ २३७ ॥

अवलोकीतसे अंगखूण । न दिसे हळदी करकंकण ।

चिंताव्याकुळ रुपहीन । सादृश्य दिसे प्राणेश्र्वरी ॥ २३८ ॥

मनीं विचारी मागुता । रुप तिचें आठवीत ।

तुरंगावरुनि उतरत । नदीतीरीं बैसला ॥ २३९ ॥

बोलावोनि सीमंतिनीसी । पुसतसे अतिप्रियेसी ।

तुझा जन्म कवण वंशीं । पुरुष तुझा कवण सांग ॥ 

२४० ॥

कां कोमाइलीस बाळपणीं । दिससी शोकलक्षणी ।

सांगावें आम्हां विस्तारुनि । अति स्नेहें पुसतसे ॥ २४१ ॥

ऐकोनि सीमंतिनी देखा । आपण न बोलें लाजें ऐका ।

सखियांतें म्हणे विवेका । सांगा आमुचा वृत्तांत ॥ २४२ ॥

सखिया सांगती तयासी । हिचें नाम सीमंतिनी परियेंसी ।

चंद्रांगदाची महिषी । चित्रवर्म्याची हे कन्या ॥ २४३ ॥

इचा पति अतिसुंदर । चंद्रागद नाम थोर । 

जळक्रीडा करितां पार । बुडाला येथें अवधारा ॥ २४४ ॥

तेणें शोक करितां इसी । वैधव्य आलें परियेंसीं ।

दुःख करितां तीन वर्षी । लावण्यपण ऐसें जाहलें ॥ २४५ ॥

करी सोमवारव्रत । उपवासेंसीं आचरत । 

म्हणोनि आजि स्नानानिमित्त । आली असे नदीसी ॥ २४६ ॥

इच्या श्र्वशुराची स्थिति ऐका । पुत्रशोक करितां दुःखा ।

राज्य हिरतले दायादिका । कारागृहीं घातलें असे ॥ २४७ ॥

तयाकारणें सीमंतिनी । पूजा करी शूलपाणि ।

सोमवार उपोषणी । म्हणोनि करी परियेसा ॥ २४८ ॥

इतकें सखिया सांगती । मग बोले आपण सीमंती ।

तुम्ही कवण पुसतां आम्हांप्रती । कंदर्परुप तुम्हां असे ॥ २४९ ॥

गंधर्व किंवा तुम्ही देव । किन्नर अथवा सिद्धसाधव ।

नररुप असां मानव । आमुतें पुसतां कवण कार्या ॥ २५० ॥

स्नेहभावेंकरुनि । पुसतां तुम्ही अति गहनी ।

पूर्वी देखिलें होतें नयनीं । न कळे खूण म्हणतसे ॥ २५१ ॥

आप्तभाव माझे मनीं । स्वजन ऐसे दिसतां नयनीं ।

नाम कवण सांगा म्हणोनि । आठवीं रुप पतीचें ॥ २५२ ॥

आठवी पतीचें रुप । करुं लागली अति प्रलाप ।

पडली धरणीं रुदितबाष्प । महादुःख करीतसे ॥ २५३ ॥

स्त्रियेचें दुःख देखोनि । कुमार पाहे तटस्थपणीं ।

मुहूर्त एक सांवरोनि । आपण दुःख करीतसे ॥ २५४ ॥

दुःख करोनि कुमर देखा । प्रक्षाळण केलें आपुल्या मुखा ।

उगी राहें म्हणे ऐका । आपुलेम नाम ' सिद्ध ' म्हणे ॥ २५५ ॥

सीमंतिनी करितां शोक । जवळी आला राजकुमरक ।

हातीं धरुनि बाळिका । संबोखी तो प्रेमभावें ॥ २५६ ॥

एकांतीं सांगे तियेसी । म्हणे तुझ्या भ्रतारासी । 

देखिलें आम्हीं दृष्टीसीं । सुखें ऐस परियेसीं ॥ २५७ ॥

तुझे व्रतपुण्येंकरितां । शीघ्र येईल तुझा कांत ।

चिंता न करीं वो तूं आतां । तृतीय दिवशीं दर्शन घडे ॥ २५८ ॥

तुझा पति माझा सखा । माझा प्राण तोचि ऐका ।

संदेह न करीं वो बाळिका । सदाशिवाचे चरणाची आण ॥ २५९ ॥

ऐसें एकांतीं सांगून । प्रगट करुं नको म्हणून ।

दुःख आठवलें ऐकून । सीमंतिनी बाळिकेसी ॥ २६० ॥

सुटली धारा लोचनीं । शतगुण प्रेम नयनीं ।

विचार करीतसे मनीं । हाचि होय माझा पति ॥ २६१ ॥

सारिखें वाटे मुखकमळ । नयन सुंदर अति कोमळ ।

ध्वनि होय बोल चपल । हास्यमुखें बोलतसे ॥ २६२ ॥

मृदु वाक्य माझे पतीसी । तैसाचि बोलतो हर्षी ।

धरितां माझ्या करासी । अति मृदुपण लागलें ॥ २६३ ॥

माझ्या पतीचे लक्षण । मी जाणें सर्वही खूण ।

समस्त आहेति प्रमाण । हाचि होये प्राणनाथ ॥ २६४ ॥

यास देखतां माझे मन । विघरोनि, धारा सुटती नयन ।

नवल म्हणे विचारुन । मागुती अनुमान करीतसे ॥ २६५ ॥

दैवहीन असें आपण । कैचा येईल पति म्हणोन ।

बुडाला नदींत सिद्ध जाणोन । मागुती भ्रांति कैसी मज ॥ २६६ ॥

मेला पति ये मागुता । न ऐकों कानीं ऐसी कथा ।

स्वप्न देखिलें मीं भ्रांता । काय वसतसे माझे मनीं ॥ 

२६७ ॥

धूर्त होय कीं वेषधारु । राक्षस किंवा यक्ष किन्नरु ।

कपट वेषें आला नरु । म्हणोनि मनीं विचारीत ॥ २६८ ॥

किंवा होईल माझें व्रत । मुनिपत्नीनें सांगितले म्हणत ।

किंवा प्रसन्न गिरजानाथ । नवल नव्हे म्हणतसे ॥ २६९ ॥

ज्यासी प्रसन्न शंकर । त्यासी कैचा दुःखविकार ।

चिंतिलें पाविजे निर्धार । ऐसें योजी सीमंतिनी ॥ २७० ॥

ऐसें होतां राजकुमरु । आरुढ जाहलां आपण वारु ।

निरोप मागे प्रीतिकरु । सीमंतिनी नारीसी ॥ २७१ ॥

निघाला अश्र्व मनोवेगीं । पावला नगरा अतीशीघ्री ।

सवें पुत्रवासुगी । पाठवी तया नगरांत ॥ २७२ ॥

तुवां जावोनि वैरियांसी । सांगे इष्टतीं वादियांसी ।

न ऐकतां तुझे बोलासी । संहारीन म्हणावें ॥ २७३ ॥  

ऐसें वचन ऐकोनि । पावला त्वरित राजभुवनीं ।

उभा राहोनि कठोर वचनीं । बोलतसे नगराधिपासी ॥ 

२७४ ॥

चला शीघ्र कुटुंबेसीं । चंद्रागदाचे भेटीसी ।

गेला होता पाताळासी । तक्षकाचे इष्टतीसी जाणा ॥ 

२७५ ॥  

कालिंदीये नदींत । बुडाला वचन प्रख्यात ।

तुम्हीं केला स्वामीघात । राज्य हिरतले इंद्रसेनाचे ॥ 

२७६ ॥

आतां सांगेन तुम्हांसी । चाड असेल प्राणासी ।

शरण जावें शीघ्रेसीं । सिंहासनीं बैसवा इंद्रसेना ॥ २७७ ॥

तक्षकासारिखा मैत्र जाहला । तुमच्या करील अस्थिमाळा ।

शीघ्र चला चरणकमळा । चंद्रांगद-दर्शनासी ॥ २७८ ॥

नायकाल जरी माझें वचन । आतांचि घेईन तुमचे प्राण ।

तक्षकानें दिल्हें निरोपण । म्हणोनि आलों सांगातें ॥ 

२७९ ॥

ऐसें वचन ऐकोनि । दाईंजे विचारिती मनीं ।  

आपण केली बुद्धि हीन । आतां शरण रिघावें ॥ २८० ॥

जरी करुं बलात्कार । तक्षक करील संहार ।

लोकांत होईल निंदा फार । प्राण जाईल, हानी असे ॥ 

२८१ ॥

ऐसें विचारुनि मानसीं । बाहेर काढिती इंद्रसेनासी ।

नाना वस्त्रें-आभरणेसीं । बैसविती सिंहासनीं ॥ २८२ ।

विनविताति तयासी । अपराध घडले आपणासी । 

प्राण राखावे आम्हांसी । म्हणोनि चरणीं लागती ॥ २८३ ॥

राया इंद्रसेनासी । तक्षकपुत्र सांगे हर्षी । 

तुमचा कुमर आला परियेसीं । वासुकीभेटीं गेला होता ॥ २८४ ॥

ऐकतां राजा संतोषी । आठविलें दुःख अधिकेंसी ।

मूर्च्छा येऊनि धरणीसी । पत्नीसहित पडियेला ॥ २८५ ॥

उठवी नागकुमर त्यासी । दुःख विसरा करा हर्षासी ।

येतो पुत्र भेटीसी । म्हणोनि सांगे उल्हासें ॥ २८६ ॥

ऐकोनि राजा अतिहर्षी । बोलावूनि सांगे मंत्रियांसी ।

नगर श्रृंगार करावयासी । निरोप दिला तये वेळीं ॥ २८७ ॥

ऐसा निरोप देऊन । भेटीसी निघाला आपण ।

समस्त निघाले दायाद अपण । राणीवसादिकरुनियां ॥ २८८ ॥

मंत्री पुरोहित देखा । समस्त निघाले नगरलोक ।

पाहों म्हणती कवतुक । मेला कुमर आला म्हणोनि ॥ २८९ ॥

आनंद झाला सकळिका । राजा मानी महासुखा । 

पाहीन म्हणोनि पुत्रमुखा । शीघ्र जातो अवधारा ॥ २९० ॥

सवें वाजंत्र्यांचा गजर । नगरलोकां संतोष थोर ।

करिताति जयजयकार । अत्योल्हास करिताति ॥ २९१ ॥

ऐसें जाऊनि पुत्रासी । आलिंगी राजा प्रीतीसीं ।

सद्गदित कंठेसी । नेत्रीं सुटल्या उदकधारा ॥ २९३ ॥

पुत्रासी म्हणे इंद्रसेन । आलासी बाळा माझा प्राण ।

शवपणें होतों तुजवीण । म्हणोनि सांगे दुःख आपुलें ॥ २९४ ॥

मातेसी आलिंगोन । दुःख करी अतिगहन । 

विनवीतसे संबोखोन । आपणानिमित्त कष्टलेति ॥ २९५ ॥

पुत्र नव्हे मी तुमचा शत्रु । जाऊनि आपुले सुखार्थु ।

दुःख दिधलें तुम्हां बहुत । नेदीच सुख तुम्हांसी ॥ २९६ ॥

आपण जावोनि पाताळीं । सुखें होतों शेषाजवळीं ।

तुम्ही कष्टलेति अवलीळी । मजनिमित्त अहोरात्रीं ॥ 

२९७ ॥

काष्ठासारखें अंतःकरण । पुत्राचे असे तुम्ही जाण ।

माताजीव जैसें मेण । पुत्रानिमित्त कष्ट बहु ॥ २९८ ॥

मातापितयांचे दुःख । जो नेणें तोचि मूर्ख ।

उत्तीर्ण व्हावया अशक्य । स्तनपान एक घडीचें ॥ २९९ ॥

मातेवीण देव देखा । नाहीं पुत्रासी विशेषा ।

ऋण उत्तीर्ण नव्हे ऐका । माता म्हणजे भवानी ॥ ३०० ॥

दुःख करी जननीसी । तोचि जाय यमपुरासी ।

पुत्र नोहे त्याचे वंशीं । सप्तजन्म दरिद्री ॥ ३०१ ॥

ऐसी माता विनवोनि । भेटता जाहला भाऊबहिणी ।

इष्ट सोइरे अखिल जनी । प्रधानादि नगरलोका ॥ ३०२ ॥

इतुकिया अवसरीं । प्रवेश जाहला नगरपुरीं । 

तंमारंभ केला थोरी । पावले निजमंदिरांत ॥ ३०३ ॥

तक्षकाचे पुत्रासी । वस्त्रें भूषणें अति हर्षी ।

देता जाहला परियेंसीं । इंद्रसेन अतिप्रीती ॥ ३०४ ॥

चंद्रांगद सांगे पितयासी । तक्षकोपकार विस्तारेसीं ।

प्राण वांचविले आम्हांसी । द्रव्य दिधलें अपरिमित ॥ 

३०५ ॥

जीं जीं वस्त्राभरणें । दिधलीं होतीं तक्षकें जाण ।

पित्यासी देवोनि चरण । नमिता झाला पुत्र देखा ॥ ३०६ ॥

निरोप दिधला नागपुत्रासी । इंद्रसेन करी अतिहर्षी ।

भृत्य पाठविले वेगेसीं । चित्रवर्म-नगरातें ॥ ३०७ ॥

राजा म्हणे तये वेळीं । सून माझी दैवागळी ।

तिचेनि धर्में वांचला बळी । पुत्र माझा अवधारा ॥ ३०८ ॥

तिणें आराधिला शंकर । अहेवपण तिचें स्थिर ।

म्हणोनि वांचला माझा कुमर । सौभाग्यवंती सून माझी ॥ ३०९ ।

म्हणोनि हेर पाठवा वेगेसीं । वार्ता लिहावी संतोषी ।

चित्रवर्मरायासी । म्हणे राजा इंद्रसेन ॥ ३१० ॥

हेर निघाले झडकरी । पातले चित्रवर्मापुरीं ।

व्यवस्था सांगती कुसरीं । चंद्रांगद-शुभवार्ता ॥ ३११ ॥

ऐकोनि राजा संतोषी देखा । करिता झाला महासुखा ।

दान दिधलें अपार ऐका । वस्त्रें भूषणें हेरांसी ॥ ३१२ ॥

इंद्रसेन राजा देखा । पुनरपि आला वर्‍हाडिका ।

चंद्रांगद पुत्र निका । सवें सकल कलंत्रेसीं ॥ ३१३ ॥

महोत्साह करिती थोर । वर्‍हाड केलें धुरंधर ।

चंद्रांगद प्रीतिकर । सीमंतिनीसी भेटला ॥ ३१४ ॥

पाताळीची अमोल्य वस्तु । प्राणेश्र्वरीसी अर्पित ।

पाजविता झाला अमृत । महानंद प्रवर्तला ॥ ३१५ ॥

कल्पवृक्षफळें देखा । देता जाहला स्वपत्निका ।

अनर्घ्य वस्तु आभरणिका । दश योजनें कांति फाके ॥ ३१६ ॥

ऐशा उत्साहें विवाह केला । आपुले पुरीसी निघाला ।

सीमंतिनीचे दैव भलें । पतिसमागमें जातसे ॥ ३१७ ॥ जावोनि आपुले नगरासी । राज्यीं स्थापिलें पुत्रासी ।

दहा सहस्त्र अब्दें हर्षी । राज्य केलें अवधारा ॥ ३१८ ॥

सीमंतिनीचें व्रत ऐसें । उपवास केलें सोमवारांस ।

पूजा केली गौरीहरास । म्हणोनि पावली इष्टार्थ ॥ ३१९ ॥

ऐसें विचित्र असे व्रत । म्हणोनि सांगती श्रीगुरुनाथ ।

ऐक सुवासिनी म्हणत । अति प्रीतीकरुनियां ॥ ३२० ॥

ऐसें व्रत करीं वो तूं आतां । अहेवपण अखंडिता ।

होतील तुज कन्या पुत्र बहुता । आमुचें वाक्य अवधारीं ॥ ३२१ ॥

दंपती विनवी श्रीगुरुसी । तुझी चरणसेवा आम्हांसी । 

तेंचि व्रत निर्धारेसीं । आम्हां व्रत कायसे ॥ ३२२ ॥

आमचा तूं प्राणनायक । तुजवांचूनि नेणो आणिक ।

तुझे चरण असती निक । म्हणोनि चरणीं लागलीं ॥ 

३२३ ॥

श्रीगुरु म्हणती तयासी । आमुचे निरोपें करा ऐसी ।

व्रत आचरा सोमवारेंसी । तेचि सेवा आम्हां पावे ॥ ३२४ ॥

निरोप घेऊनि श्रीगुरुचे । व्रत करिती सोमवाराचें ।

आलीं माता-पिता त्यांचे ऐसें। भेटी जाहली श्रीगुरुची ॥ ३२५ ॥

ऐकोनि कन्यापुत्रवार्ता । संतोष करिती अत्यंता ।

द्रव्य वेंचिती अपरिमिता । समाराधना ब्राह्मणांसी ॥ 

३२६ ॥   

पूजा करिती श्रीगुरुसी । आनंद अति मानसीं । 

समारंभ बहुवसी । करिती भक्तिपूर्वक ॥ ३२७ ॥

ऐशापरी वंदोनि । श्रीगुरुचा निरोप घेऊनि । 

गेलीं ग्रामा परतोनि । ख्याति झाली चारी राष्ट्रीं ॥ ३२८ ॥

पुढें तया दंपतीसी । पुत्र पांच शतायुषी ।

झाले ऐका त्वरितेसीं । नामधारक श्रीगुरुचे ॥ ३२९ ॥

प्रतिवर्षीं दर्शनासी । दंपती येती भक्तीसीं ।

ऐसें शिष्य परियेसीं । श्रीगुरुचे अवधारी ॥ ३३० ॥

ऐसें श्रीगुरुचरित्र । सिद्ध सांगे पवित्र ।

नामधारक अतिप्रीत । ऐकतसे अवधारा॥ ३३१ ॥

गंगाधराचा कुमर । सरस्वती विनवी गुरुकिंकर ।

स्वामी माझा पारंपार । नृसिंहसरस्वती ॥ ३३२ ॥

ऐसी ब्रीद कीर्ति देखा । समस्त जन तुम्ही ऐका ।

प्रसन्न होय तात्काळिका । न धरा संदेह मानसीं ॥ ३३३ ॥

साखर स्वादु म्हणावयासी । उपमा द्यावी कायसी ।

मनगटीं असतां कंकणासी । आरसा काय पहावा ॥ ३३४ ॥

प्रत्यक्ष पाहतां दृष्टांतेसीं । प्रमाण काय परियेसीं ।

ख्याति असे भूमंडळासी । कीर्ति श्रीगुरुयतीची ॥ ३३५ ॥

ऐका हो जन समस्त । सांगतसे मी हित । 

सेवा करावी श्रीगुरुनाथ । त्वरित होय मनकामना ॥ 

३३६ ॥

अमृताची आरवंटी । घातली असे गोमटी ।

पान करा हो तुम्ही घोटी । धणीवरी सकळिक ॥ ३३७ ॥

श्रीगुरुचरित्र कामधेनु । ऐकतां होय पतित पावनु ।

नाम ज्याचें कामधेनु । जें जें चिंतिलें पाविजे ॥ ३३८ ॥

ज्याचें चित्त श्रीगुरुचरणीं बैसलें । त्याचें सर्वही कार्य 

साधलें ।

अक्षयपद अनायासें पावलें । श्रीगुरुचे प्रसादें ॥ ३३९ ॥

इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ ॥ 

श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे 

सीमंतिनीआख्यानं नाम पंचत्रिंशोऽध्यायः ॥ 

श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥ श्रीगुरुदेवदत्त ॥  

Gurucharitra Adhyay 35  

श्रीगुरुचरित्र अध्याय ३५ 

Custom Search