Samas Navava Siddha Lakshan समास नववा सिद्धलक्षण

Dashak Aathava Samas Navava Siddha Lakshan 
Samas Navava Siddha Laksha, It is in Marathi. How to know that Sadhak has became Siddha who now knows that he himself is Parmatma. What are the qualities that indicates that Siddha has become Atmadgani. This is explained in this Samas by Samarth Ramdas.

समास नववा सिद्धलक्षण 

श्रीराम ॥

अंतरीं गेलियां अमृत । बाह्य काया लखलखित ।

अंतरस्थिति बाणतां संत । लक्षणें कैसीं ॥ १ ॥

१) एखादा माणूस जर अमृत प्यायला तर त्याची कांती बदलते. त्याचप्रमाणें आत्मसाक्षात्कार होऊन ब्राह्मी स्थिती प्राप्त झाली कीं संतांच्या ठिकाणी कोणती चिन्हें दिसतात तें सांगावें.   

जालें आत्मज्ञान बरवें । हे कैसेनि पां जाणावें ।

म्हणोनि बोलिली स्वभावें । साधुलक्षणें ॥ २ ॥

२) एखाद्याला शुद्ध आत्मज्ञान झालें हें कसें ओळखावें ? हें समजण्यासाठीं सिद्धपुरुषाची लक्षणें सांगतो. 

ऐक सिद्धांचें लक्षण । सिद्ध म्हणिजे स्वरुप जाण ।

तेथें पाहातां वेगळेपण । मुळींच नाहीं ॥ ३ ॥

३) सिद्धाचे लक्षण ऐक. जो आत्मस्वरुप असतो तो सिद्ध होय. सिद्ध आणि आत्मस्वरुप यामध्यें यत्किंचितही वेगळेपण दिसत नाही. 

स्वरुप होऊन राहिजे । तया नाव सिद्ध बोलिजे । 

सिद्धस्वरुपींच साजे । सिद्धपण ॥ ४ ॥

४) जो स्वरुपाकार होऊन राहातो त्याला सिद्ध असें म्हणतात. तें आत्मस्वरुप स्वतःसिद्ध आहे. त्याच्याशी तदाकार झालेल्या पुरुषालाच सिद्ध म्हणतात.

वेदशास्त्रीं जें प्रसिद्ध । सस्वरुप स्वतसिद्ध ।

तयासिच बोलिजे सिद्ध । अन्यथा न घडे ॥ ५ ॥

५) वेदशास्त्रांमध्ये आत्मस्वरुप स्वतःसिद्ध आहे हें सांगितलें आहे. तें स्वरुप जो बनतो त्यालाच सिद्ध म्हणावें. इतरांना सिद्ध म्हणता येत नाही. 

तथापी बोलों कांहीं येक । साधकास कळाया विवेक ।

सिद्धलक्षणाचें कौतुक । तें हें ऐसें असे ॥ ६ ॥

६) हें जरी खरें तरी साधकांसाठी सिद्धलक्षणांचे कौतुक केल्यानें त्यांना सिद्धावस्थेची कल्पना येण्यासाठीं लक्षणें सांगतो.  

अंतरस्थित स्वरुप जाली । पुढें काया कैसी वर्तली ।

जैसी स्वप्नीची नाथिली । स्वप्नरचना ॥ ७ ॥

७) ज्याचे अंतरंग स्वस्वरुप झाले त्याचे देहाचे व्यापार थांबत नाहीत. स्वप्नामध्यें दिसणार्‍या गोष्टी खोट्या असतात. पण स्वप्नापुरत्या त्या खर्‍या असतात. त्याचप्रमाणें स्वस्वरुप झालेल्याचा देह मिथ्यापणानें सर्व व्यवहार करतो. 

तथापी सिद्धांचें लक्षण । कांहीं करुं निरुपण । 

जेणें बाणे अंतर्खूण । परमार्थाची ॥ ८ ॥  

८) तरीसुद्धा सिद्धांच्या लक्षणांचे थोडे वर्णन करतो. त्या वर्णनानें परमार्थाचे अंतरंग कसें असते हें उत्तम ध्यानांत येईल.   

सदा स्वरुपानुसंधान । हें मुख्य साधूचें लक्षण ।

जनीं असोन आपण । जनावेगळा ॥ ९ ॥

९) सदासर्वकाळ आत्मस्वरुपामध्यें रहाणें. हें साधूचे मुख्य लक्षण आहे. तो देहानें लोकांत असतो पण मनानें लोकांपासून वेगळा असतो.  

स्वरुपीं दृष्टी पडतां । तुटोन गेली संसारचिंता ।

पुढें लागली ममता । निरुपणाची ॥ १० ॥

१०) नेहमी आत्मस्वरुपांत राहिल्यानें त्याला संसाराची काळजी नसते. मग त्याला स्वस्वरुप वर्णनाची गोडी उत्पन्न होते.  

हें साधकाचें लक्षण । परी सिद्धाआंगीं असे जाण ।

सिद्धलक्षण साधकेंविण । बोलोंच नये ॥ ११ ॥

११) हें साधकाचे लक्षण आहे. पण तें सिद्धाच्या अंगी दिसते. तें योग्यच आहे. कारण साधकपणांतूनच सिद्धावस्था प्राप्त होत असते. 

बाह्य साधकाचे परी । आणी स्वरुपाकार अंतरीं । 

सिद्धलक्षण तें चतुरीं । जाणिजे ऐसें ॥ १२ ॥

१२) बाहेरुन दिसायला जो साधक दिसतो. पण अंतर्यामी मात्र  आत्मस्वरुपाशी तदाकार झालेला असतो. तो सिद्ध होय. शहाण्यांनी सिद्ध पुरुषाचे हें लक्षण जाणून घ्यावें. 

संदेहरहित साधन । तेचि सिद्धांचें लक्षण ।

अंतर्बाह्य समाधान । चळेना ऐसें ॥ १३ ॥

१३) अत्यंत निःसंशयानें साधन करणें, हे सिद्धाचे लक्षण असते. कधीही भंग न पडणारे समाधान त्याच्याजवळ असते.  

अचल जाली अंतरस्थिती । तेथें चळणास कैंची गती ।

स्वरुपीं लागतां वृत्ती । स्वरुपचि जाली ॥ १४ ॥

१४) ज्याच्या मनाची स्थिती अत्यंत निश्चल झाली. त्याचे मन कधी अस्वस्थ होत नाही. वृत्ती एकदा स्वस्वरुपाला चिकटली कीं, मग ती स्वरुपाकार होऊन जाते. 

मग तो चळतांच अचळ । चंचळपणें निश्र्चळ ।

निश्र्चळ असोन चंचळ । देह त्याचा ॥ १५ ॥

१५) मग तो देहाने हालचाल करीत असला तरी अंतर्यामी स्थिर असतो. चंचल दिसून निश्चल राहतो. अंतर्यामी त्याची वृत्ती अत्यंत निश्र्चल असते. देह मात्र चंचलपणें हालचाल करतो. 

स्वरुपीं स्वरुपचि जाला । मग तो पडोनिच राहिला ।

अथवा उठोनि पळाला । तरी चळेना ॥ १६ ॥

१६) स्वस्वरुपांत विलीन होऊन जो स्वरुपाकारच झाला. तो देहानें तो एके ठिकाणीं पडून असो कीं उठून पळत असला तरी अंतर्यामी तो स्थिर असतो. 

येथें कारण अंतरस्थिती । अंतरींच पाहिजे निवृत्ती ।

अंतर लागलें भगवंतीं । तोचि साधु ॥ १७ ॥

१७) सिद्धावस्था प्राप्त होण्यास मुख्य कारण अंतर्स्थिती म्हणजे देहांतील आंतील अवस्था होय. अंतर्यामी वृत्तीरहित अवस्था असावयास पाहिजे. ज्याची वृत्ती भगवंताकडे लागली तोच साधू होय.  

बाह्य भलतैसें असावें । परी अंतर स्वरुपीं लागावें ।

लक्षणें दिसती स्वभावें । साधुआंगीं ॥ १८ ॥ 

१८) बाहेरुन कसेंही असलें तरी चालेल. पण अंतरंग अथवा मन मात्र आत्मस्वरुपाकडेच असावें. मग त्याच्या अंगी सिद्धलक्षणें दिसूं लागतात.  

राजीं बैसतां अवलिया । आंगीं बाणे राजकळा ।

स्वरुपीं लागतां जिव्हाळा । लक्षणें बाणती ॥ १९ ॥

१९) एखादा माणूस राज्यवर बसला तर त्याला राजाचें ऐष्वर्य प्राप्त होते. त्याचप्रमाणें ज्याला स्वस्वरुपाबद्दल आपलेपणा उत्पन्न झाला, त्याला त्याची अभिरुची निर्माण झाली, त्याच्या अंगी सिद्धलक्षणें आपोआप बाणतात. 

येरव्हीं अभ्यास करितां । हाता न चढती सर्वथा ।

स्वरुपीं राहावें तत्वतां । स्वरुप होउनी ॥ २० ॥

२०) एरवी सिद्धलक्षणांचा अभ्यास करुन ती अंगी येत नाहीत. म्हणून स्वरुपाशीं तदाकार व्हावें व स्वस्वरुप बनून रहावें. 

अभ्यासाचा मुगुटमणी । वृत्ती राहावी निर्गुणी ।

संतसंगें निरुपणीं । स्थिती बाणे ॥ २१ ॥

२१) आपली वृत्ती निर्गुण स्वरुपाच्या ठिकाणीं राहणें ही परमार्थाच्या साधनाची पराकाष्ठा समजवी. संतसंगतीेमध्यें राहून सतत श्रवण मनन केलें असतां ही अवस्था येते.  

ऐसी लक्षणें बरवीं । स्वरुपाकारें अभ्यासावीं ।

स्वरुप सोडितां गोसावी । भांबावती ॥ २२ ॥

२२) स्वस्वरुपाशीं तदाकार होण्याचा अभ्यास करीत असतां या लक्षणांचा पण अभ्यास करावा. स्वस्वरुपाचा स्पर्श सुटला कीं मोठ्या योग्यतेचे साधकसुद्धा गोंधळून जातात. 

आतां असो हें बोलणें । ऐका साधूचीं लक्षणें ।

जेणें समाधान बाणे । साधकाअंगीं ॥ २३ ॥ 

२३)  आतां हे बोलणें पुरें झाले. साधूची लक्षणें  ऐका. ती ऐकल्यानें साधकाच्या अंगी समाधान बाणण्यास मदत होईल.      

स्वरुपीं भरतां कल्पना । तेथें कैंचीं उरेल कामना ।

म्हणौनियां साधुजना । कामचि नाहीं ॥ २४ ॥

२४) ज्याच्या कल्पनेंमध्यें केवळ स्वस्वरुपच भरुन राहतें, तेथें कोणतीही इच्छा किंवा कामना उरुं शकत नाहीं. म्हणून साधूला कोणतीही कामना नसते. तो निष्काम असतो. 

कल्पिला विषयो हातींचा जावा । तेणें गुणें क्रोध यावा ।

साधुजनाचा अक्षै ठेवा । जाणार नाहीं ॥ २५ ॥

२५) एखादी वस्तु किंवा एखादा भोग मिळावा अशी कल्पना केली आणि ती वस्तु किंवा तो भोग हातचा गेला तर मनुष्याला क्रोध येतो. परंतु स्वस्वरुप व त्यांत असणें हा साधूचा अक्षय ठेवा असतो. तो कधींच जात नाही. 

म्हणोनि ते क्रोधरहित । जाणती स्वरुप संत ।

नासिवंत हे पदार्थ । सांडुनियां ॥ २६ ॥

२६) म्हणून साधू क्रोधरहित असतात. सर्व दृश्य नाशवंत पदार्थ बाजूस सारुन शाश्वत असे स्वस्वरुप साधु जाणतात. 

जेथें नाहीं दुसरी परी । क्रोध यावा कोणावरी ।

क्रोधरहित सचराचरीं । साधुजन वर्तती ॥ २७ ॥  

२७) आत्मस्वरुप सर्व ठिकाणीं व्यापून आहे असा त्यांचा अनुभव असल्यानें माझ्यावाचूंन दुसरें कोणीच नाहीं मग रागवायचे कोणावर ? म्हणून भूतमात्रांशी वागतांना साधु पुरुष अत्यंत क्रोधरहित वर्तन करतात. 

आपुला आपण स्वानंद । कोणावरी करावा मद ।

याकारणें वादवेवाद । तुटोन गेला ॥ २८ ॥

२८) साधु स्वस्वरुपाच्या आनंदांत तल्लीन असतो. त्यामुळें दुसर्‍यावर अरेरावी करण्यास त्यास सवडच नसते. यामुळें साधुच्या जीवनांत वादविवादाला स्थानच नसतें.  

साधु स्वरुप निर्विकार । तेथें कैंचा तिरस्कार ।

आपला आपण मत्सर । कोणावरी करावा ॥ २९ ॥

२९) स्वस्वरुप विकाररहित असते. त्यामुळें तो कोणाला तुच्छ मानत नाही. सर्व ठिकाणीं आपणच भरुन असल्यानें कोणाचा मत्सर करणेंही शक्य नसते.  

साधु वस्तु अनायासें । याकारणें मत्सर नसे ।

मदमत्सराचें पिसें । साधुसी नाहीं ॥ ३० ॥

३०) साधु सहजपणें ब्रह्मस्वरुप असतो. म्हणून तो कधीही कोणाचाही मत्सर करत नाही. मदमत्सराचे वेडेपण साधूच्या अंगीं नसतें. 

साधु स्वरुप स्वयंभ । तेथें कैंचा असेल दंभ ।

जेथें द्वैताचा आरंभ । जालाच नाहीं ॥ ३१ ॥

३१) साधु स्वरुपाकार झालेला असतो. स्वरुप सर्वव्यापी व स्वयंभू असते. तेथें द्वैताला वावच नसतो. त्यामुळें साधुच्या अंगी दंभ असत नाही.  

जेणें दृश्य केलें विसंच । तयास कैंचा हो प्रपंच ।

याकारणें निःप्रपंच । साधु जाणावा ॥ ३२ ॥

३२) दृश्याचा विस्तार समूळ नाहींसा करुन साधु स्वरुपाकार होतो. त्याच्यापाशीं प्रपंच उरतच नाही. म्हणून तो निःप्रपंच असतो.  

अवघें ब्रह्मांड त्याचें घर । पंचभूतिक हा जोजार ।

मिथ्या जाणोन सत्वर । त्याग केला ॥ ३३ ॥ 

३३) सर्व ब्रह्मांड म्हणजेच माझें घर आहे. असें साधु मानतो. पंचभूतांच्या हा गुंता खोटा आहे हे ओळखून तो त्याचा पटकन त्याग करतो.  

याकारणें लोभ नसे । साधु सदा निर्लोभ असे ।

जयाची वासना समरसे । शुद्धस्वरुपीं ॥ ३४ ॥

३४) यामुळें साधुच्या अंगीं लोभ नसतो. तो निर्लोभ असतो. आत्मस्वरुपाशी समरस झाल्यानें त्याची हवेनकोपणाची वासना नष्ट झालेली असते. 

आपुला आपण आघवा । स्वार्थ कोणाचा करावा ।

म्हणोनि साधु तो जाणावा । शोकरहित ॥ ३५ ॥

३५) सर्वत्र मीच पसरलो आहे असा त्याचा अनुभव असल्यानें वेगळेपणााने स्वार्थ त्यास साधावयाचा नसतो. यामुळें तो शोकरहित असतो.  

दृश्य सांडून नासिवंत । स्वरुप सेविले शाश्वत ।

याकारणें शोकरहित । साधु जाणावा ॥ ३६ ॥

३६) दृश्य सर्व नाशिवंत आहे. हे जाणून तो शाश्वत आत्मस्वरुपाचें तो अखंड सेवन करतो. म्हणुन शोकरहित असे साधुला जाणावें. 

शोकें दुखवावी वृत्ती । तरी ते जाहाली निवृत्ती ।

म्हणौनि साधु आदिअंतीं । शोकरहित ॥ ३७ ॥

३७) सुख व दुःख आपल्या वृत्तीचे धर्म आहेत. पण साधुची वृत्तीच नाहींशी झालेली असते. दुःखाची वृत्तीच निर्माण होत नाही. म्हणून आरंभापासून शेवटपर्यंत साधु दुःखरहित असतो.  

मोहें झळंबावें मन । तरी तें जाहालें उन्मन ।

याकारणें साधुजन । मोहातीत ॥ ३८ ॥

३८) त्याचे मन मोहानें आंतबाहेर व्यापून भ्रमित होत नाही. कारण मन उन्मन झालेलें असते. म्हणून साधु मोहाच्या पलीकडे गेलेला असतो.  

साधु वस्तु अद्वये । तेथें कैंचे वातेल भये ।

परब्रह्म तें निर्भये । तोचि साधु ॥ ३९ ॥

३९) परब्रह्म एकच एक आहे. अद्वितीय आहे. साधु त्या स्वरुपाशीं तदाकार असतो. त्याला दोनपण उरत नाही. दुसरा कोणी नसल्यानें त्याला कसलें भय वाटत नाही. परब्रह्म जसें पूर्ण निर्भय असते तसाच साधु पूर्ण निर्भय असतो.   

याकारणें भयातीत । साधु निर्भय निवांत ।

सकळांस मांडेल अंत । साधु अनंतरुपी ॥ ४० ॥

४०) याकारणानें साधु भयाच्या पलीकडे असतो. तो अत्यंत निर्भय व निवांत असतो. सर्व वस्तुंना अंत आहे, शेवट आहे. पण अनंत ब्रह्मस्वरुपाशी समरस झालेल्या साधुला अंत नसतो.

सत्यस्वरुपें अमर जाला । भयें कैंचें वाटेल त्याला ।

याकारणें साधुजनाला । भयेचि नाहीं ॥ ४१ ॥

४१) सत्यस्वरुप परमात्म्याशी ऐक्य पावल्यानें साधु अमर होतो. त्यामुळें त्याला कसलेंही भय वाटत नाही. याकारणानें साधु पुरुष अत्यंत भयरहित असतो.  

जेथें नाहीं द्वंद्वभेद । आपला आपण अभेद ।

तेथें कैंचा उठेल खेद । देहबुद्धीचा ॥ ४२ ॥

४२) एक आणि दुसरा असा भेद साधुच्या ठिकाणी नसतो. तो आपणच आपलेपणाने सर्वत्र असल्यानें त्याच्या जीवनांत देहबुद्धीपासून निर्माण होणारे दुःख नसते.  

बुद्धीनें नेमिलें निर्गुण । त्यास कोणीच नेईना ।

याकारणें साधुजना । खेदचि नाहीं ॥ ४३ ॥ 

४३) निर्गुण हेच खरे आहे असा साधुच्या बुद्धिचा निश्र्चय असतो. निर्गुण नेता येईल अशी दृश्य वस्तु नसल्यानें कोणीं नेऊ शकत नाही. याकारणानें साधुपुरुषाला कधी खेद करण्याचा प्रसंगच येत नाही.      

आपण येकला ठाईंचा । स्वार्थ करावा कोणाचा ।

दृश्य नस्तां स्वार्थाचा । ठावचि नाहीं ॥ ४४ ॥

४४) सर्वत्र सर्व ठिकाणीं आपणच आपण भरलेले आहोत असा अनुभव असल्यानें स्वार्थ कोणासाठीं करावयाचा असा प्रश्र्ण येतो. स्वार्थाचे मूळ म्हणजे दृश्य वस्तु. परंतु जेथें सारें दृश्यच नाहींसे झालेले असतें तेथें स्वार्थाला अवकाशच उरत नाही.      

साधु आपणचि येक । तेथें कैंचा दुःखशोक । 

दुजेविण अविवेक । येणार नाहीं ॥ ४५ ॥

४५) साधुपुरुषाला द्वैत अनुभवास येत नाही. तो एकटाच एक सर्वत्र व्यापून असतो. त्याला दुःख व शोकाचा प्रसंग येत नाही. जेथें द्वैत नसते तेथें अविवेक म्हनजेच शोक व दुःख येतच नाही. 

आशा धरितां परमार्थाची । दुराशा तुटली स्वार्थाची ।

म्हणोन नैराशता साधूची । वोळखण ॥ ४६ ॥

४६)  परमार्थाची शुभ वासना धरल्यानें स्वार्थाची अशुभ वासना आपोआपच गळून पडली. परमार्थ साधला व मग शुभ वासना देखील गळून गेली. मग उरली निर्वासना अवस्था म्हणून निर्वासनता ही साधूस ओळखण्याची खरी खूण आहे.  

मृदपणें जैसें गगन । तैसें साधूचें लक्षण ।

याकारणें साधुवचन । कठीण नाहीं ॥ ४७ ॥

४७) आकाश जसें अगदी नरम असतें त्याचप्रमाणें साधूचें अंतःकरण आगदी मृदु असते. यामुळें साधुचें बोलणें कठोर नसतें गोड असते. 

स्वरुपाचा संयोगीं । स्वरुपचि जाला योगी ।

याकारणें वीतरागी । निरंतर ॥ ४८ ॥

४८) स्वस्वरुपाशीं सनरस होण्याचा अभ्यास करणारा योगी अगर साधू अखेर स्वरुपाकार होतो. या कारणानें कोणत्याही दृश्य वस्तुनें त्याचे मन आकर्षित होत नाही. तो नेहमी अगदी अनासक्त असतो.  

स्थिती बाणतां स्वरुपाची । चिंता सोडिली देहाची ।

याकारणें होणाराची । चिंता नसे ॥ ४९ ॥  

४९) स्वरुपाशीं एकरुप होण्याची अवस्था पचनीं पडली म्हणजे मग साधूला देहाचें भान उरत नाही. म्हणून पुढें काय होणार आहे. याबद्दल साधूला चिंता लागत नाहीं.     

स्वरुपीं लागतां बुद्धी । तुटे अवघी उपाधी ।

याकारणें निरोपाधी । साधुजन ॥ ५० ॥

५०) साधूची बुद्धि एकदां स्वस्वरुपाच्या अनुसंधानांत लागली म्हणजे ती आत्मबुद्धि बनते. आत्मबुद्धि स्वस्वरुपाइतकीच अमर्याद किंवा निरुपाधि बनते. म्हणून साधुपुरुष निरुपाधिक असतात. 

साधु स्वरुपींच राहे । तेथें संगचि न साहे ।

म्हणोनि साधु तो न पाहे । मानापमान ॥ ५१ ॥

५१) साधु नेहमी स्वस्वरुपमय होऊन राहतो. या अवस्थेंत कोणत्याही दृश्याचा संसर्ग त्यास सहन होत नाही. तसाच देहाचा संसर्ग नसल्यानें साधु मानापमान कधीं पहात नाही. 

अलक्षास लावी लक्ष । म्हणोन साधु परम दक्ष ।

वोढूं जाणती कैपक्ष । परमार्थाचा ॥ ५२ ॥ 

५२) मन पोहोचू शकत नाही अशा अलक्षाशी लक्ष लावून बसलेला साधु अत्यंत तत्पर, दक्ष असतो. तो परमार्थाचे समर्थन कसें करावें. हें अगदी बरोबर जाणतो. 

स्वरुपीं न साहे मळ । म्हणौन साधु तो निर्मळ ।

साधु स्वरुपचि केवळ । म्हणोनियां ॥ ५३ ॥

५३) स्वस्वरुप अत्यंत निर्मल आहे. त्याला मल अजिबात चालत नाही. साधु त्या स्वरुपाशी तादात्म्य पावलेला असतो. त्यामुळें तो अत्यंत निर्मल असतो. 

सकळ धर्मांमधें धर्म । स्वरुपीं राहाणें हा स्वधर्म ।

हेंचि जाणिजे मुख्य वर्म । साधुलक्षणाचें ॥ ५४ ॥

५४) सर्व धर्मांमध्यें उत्तम धर्म म्हणजे स्वधर्म. स्वस्वरुपांत तदाकार होऊन राहणें हा स्वधर्म समजावा. हेंच साधुलक्षनांचे वर्म आहे. हें जाणावे.  

धरितां साधूची संगती । आपण लाभे स्वरुपस्थिती । 

स्वरुपस्थितीनें बाणती । लक्षणें आंगीं ॥ ५५ ॥

५५) साधूची संगती धरावी. कारण सत्संगतीमध्यें विनासायास आपोआप स्वस्वरुपाशी लीन होतां येते. व मग साधूची लक्षणें अंगीं बाणतात. 

ऐसीं साधूचीं लक्षणें । आंगीं बाणावी निरुपणें ।

परंतु स्वरुपीं राहाणें । निरंतर ॥ ५६ ॥

५६) साधूची अशी ही लक्षणें निरुपणानें अंगीं बाणतात. परंतु तसें घडण्यास आपण नेहमी स्वस्वरुपांत राहणें अवश्यक आहे. 

निरंतर स्वरुपीं राहातां । स्वरुपचि होईजे तत्वतां ।

मग लक्षणें आंगीं बाणतां । वेळ नाहीं ॥ ५७ ॥

५७) स्वरुपांत राहण्याचा अभ्यास केला म्हणजे साधक स्वस्वरुपाकारच बनून जातो. मग साधु लक्षणें अंगी उतरण्यास फार वेळ लागत नाही. 

स्वरुपीं राहिल्यां मती । अवगुण अवघेचि सांडती ।

परंतु यासी सत्संगती । निरुपण पाहिजे ॥ ५८ ॥

५८) बुद्धि आत्मस्वरुपांत स्थिर झाली म्हणजे अवगुण सारेच्या सारे आपोआप गळून जातात. पण असा अनुभव येण्यासाठीं सत्संगती हवी. आणि संतांचा उपदेशपण हवा. 

सकळ सृष्टीचा ठांई । अनुभव येकचि नाहीं ।

तो बोलिजेल सर्वहि । पुढिलें समासीं ॥ ५९ ॥

५९) जगामध्यें सगळ्यांनाच सारखा अनुभव येईल असें सांगता येत नाही. पुढील समासांत अनुभवाचे नाना प्रकार कथन करावयाचे आहेत. 

कोणें स्थितीनें राहाती । कैसा अनुभव पाहाती ।

रामदास म्हणे श्रोतीं । अवधान देणें ॥ ६० ॥

६०) रामदास म्हणतात कीं, कोण लोक कोणत्या स्थितींत राहतात. व त्यांना कसें अनुभव येतात हें सांगणार आहे. त्याकडे श्रोत्यांनी लक्ष द्यावें. 

इति श्रीदासबोधे गुरुशिष्यसंवादे सिद्धलक्षणनाम समास नववा ॥

Samas Navava Siddha Lakshan

समास नववा सिद्धलक्षण 

Custom Search