Tuesday, August 19, 2014

Gurucharitra Adhyay 37 Part 2/3 गुरुचरित्र अध्याय ३७ भाग २/३


Gurucharitra Adhyay 37 
Gurucharitra Adhyay 37 is in Marathi. This Adhyay describes many things such as the importance of devpooja, Manaspooja, Vaishvadev and so on. Name of this Adhyay is Karma-MargNirupanam. 
Gurucharitra Adhyay 37 Parts 1 and 2 and 3 are only for Text. Adhhyay 37 is full in video.
गुरुचरित्र अध्याय ३७ भाग २/३ 
बळिहरण न काढितां जेवी जरी । सहा प्राणायाम त्वरित करीं । 
तेणें होय पाप दूरी । श्रीगुरु म्हणती ब्राह्मणासी ॥ ९१ ॥ 
गृहपूजा करुनि देखा । गोग्रास द्यावा विशेषका । 
नित्य श्राद्ध करणें ऐका । त्यक्त करुनि समर्पावें ॥ ९२ ॥ 
स्वधाकार पिंडदान । करुं नये अग्नौकरण । 
ब्रह्मचारियासी तांबूलदान । दक्षिणा वर्ज परियेसा ॥ ९३ ॥ 
वैश्र्देदेव झालियावरी । उभा राहोनि आपुल्या द्वारी । 
अतिथिमार्ग पहावा निर्धारीं । आलिया पूजन करावें ॥ ९४ ॥ 
श्रमोनि आलिया अतिथिसीं । पूजा करावी भक्तीसीं । 
अथवा अस्तमान समयासी । आलिया पूजन करावें ॥ ९५ ॥ 
' वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः ' । ऐसें बोलती वेदशास्त्रु । 
अतिथि जाण सर्व गुरु । वैश्र्वदेवसमयासी ॥ ९६ ॥ 
वैश्र्वदेवसमयीं अतिथिसी । पूजा करिता परियेसीं । 
ती पावे सर्व देवांसी । तुष्टे ब्रह्मा-इंद्र-वह्नि ॥ ९७ ॥ 
वायुगण अर्यमादि देव । तृप्त होय सदाशिव । 
पूजा करावी एकोभावें । सर्व देवता संतुष्टती ॥ ९८ ॥ 
अतिथिपाद प्रक्षाळिती । पितर सकळ तृप्त होती । 
अन्नदानें ब्रह्मा तृप्ति । विष्णु-महेश्र्वरां अवधारा ॥ ९९ ॥ 
यतीश्र्वरादि ब्रह्मचारी । जे समयीं येती आपुल्या घरीं । 
अन्न द्यावें निर्धारीं । महापुण्य असे देखा ॥ १०० ॥ 
ग्रासमात्र दिधला एक । मेरुसमान पुण्य अधिक । 
बरवें द्यावें त्यासी उदक । समुद्रासमान दान असे ॥ १०१ ॥ 
अतिथि आलिया घरासी । जेवी आपण त्यजूनि त्यासी । 
श्र्वानयोनीं होय भरंवसी । गर्दभ होऊनि पुढें उपजे ॥ १०२ ॥ 
ऐसें अतिथि पूजोन । मग करावें भोजन आपण । 
न करावें अन्न भिन्न । प्रपंच करितां दोष असे ॥ १०३ ॥ 
सायंप्रातर्गृहस्थासी । भोजन करणें संतोषी । 
प्रक्षालन करोनि पादांसी । ओले पायीं असावें ॥ १०४ ॥ 
ओलीं असावी पांच स्थानें । हस्त पाद उभय जाणें । 
मुख ओलें पंचमस्थान । शतायुषी पुरुष होय ॥ १०५ ॥ 
पूर्वाभिमुख बैसोन । भोजनसमयीं धरा मौन । 
पाद उभय जोडोन । बैसावें ऐका एकचित्तें ॥ १०६ ॥ 
मंडळ करावें चतुष्कोनि । वरी भस्म प्रोक्षोनि । 
क्षत्रियासी मंडळ त्रिकोनि । वर्तुळ वैश्यासी परियेसा ॥ १०७ ॥ 
शूद्रें अर्धचंद्राकार । मंडळ करावें परिकर । 
आवाहनावे सुरवर । आदित्य-वसु-रुद्र-ब्रह्मा ॥ १०८ ॥ 
पितामहादि देवता । तया मंडलीं उपजीवता । 
 याचि कारणें करा त्वरिता । मंडलाविणें जेवूं नये ॥ १०९ ॥ 
न करितां मंडल जेवी जरी । अन्नरस नेती निशाचरी । 
पिशाच असुर राक्षस येरी । अन्नरस नेती अवधारा ॥ ११० ॥ 
उत्तम पूर्वाभिमुखी देख । पश्र्चिम मध्यम असे ऐक । 
पितृकार्या उत्तरमुख । सदा दक्षिणेसी बैसावें ॥ १११ ॥ 
जेवितें पात्र अवधारा । सुवर्ण-रजत-ताम्रपात्रा । 
पद्मपत्र पालाशपात्र । पुण्यपात्र परियेसा ॥ ११२ ॥ 
वर्जावें गृहस्थें ताम्रपात्र । यतीं सुवर्ण-रजतपात्र । 
ताम्र-शौक्तिक-शंखज पात्र । स्फटिक पाषाण यतीसी ॥ ११३ ॥ 
कर्दलीगर्भपात्रेसी । पद्मपत्रजळस्पर्शी । 
वल्ली-पालाशपत्रेसी । जेवितां चांद्रायण आचरावें ॥ ११४ ॥ 
वट-अश्र्वत्थ-अर्क पटोल । कदंब कोविदारपर्णें कोमळ । 
भोजन करितां तात्काळ । चांद्रायण आचरावें ॥ ११५ ॥ 
लोहपात्र आपुले करीं । ताम्र-मृण्मय-पृष्ठपर्णावरी । 
कार्पासपत्री वस्त्रेयेरी । जेवितां नरकाप्रती जाय ॥ ११६ ॥ 
कांस्यपात्रीं जेविल्यासी । यश-बळ-प्रज्ञा-आयुषीं । 
वाढे नित्य अधिकेसी । गृहस्थांसी मुख्य कांस्यपात्र ॥ ११७ ॥ 
असावें पात्र पांच शेर । नसावें उणें अधिक थोर । 
उत्तमोत्तम षोडश शेर । सुवर्णपात्रा समान देखा ॥ ११८ ॥ 
कांस्यपात्रेसीं भोजन । तांबूळासहित अभ्यंगन । 
गृहस्थासी मुख्य जाण । यति-ब्रह्मचारी-विधवास्त्रियेसी वर्ज ॥ ११९ ॥ 
 श्र्वानाच्या चर्माहुनी । निषेध असे एरंडपानीं । 
निषिद्ध जाणा त्याहुनी । आणिक जेविल्या ताटीं जेवितां ॥ १२० ॥ 
फुटके कांस्यपात्रेसीं । जेवितां होय महादोषी । 
संध्याकाळीं जेवितां हर्षी । महापातकी होय जाणा ॥ १२१ ॥ 
जवळी असतां पतित जरी । जेवूं नये अवधारीं । 
शूद्र जेविल्या शेषावरी । जेवूं नये ब्राह्मणानें ॥ १२२ ॥ 
सवें घेऊनि बाळकासी । जेवूं नये श्राद्धदिवसीं । 
आसन आपुलें आपणासी । घालूं नये ब्राह्मणानें ॥ १२३ ॥ 
आपोशन आपुले हातीं । घेऊं नये मंदमतीं । 
तेल घालुनी स्वहस्तीं । आपण अभ्यंग न करावें ॥ १२४ ॥ 
भोजनकाळीं मंडळ देखा । करुं नये स्वहस्तका । 
आयुष्यक्षय पुत्रघातका । म्हणिजे नाम तयासी ॥ १२५ ॥ 
नमस्कारावें वाढितां अन्न । अभिधारावें पहिलेंचि जाण । 
प्राणाहुति घेतां क्षण । घृत न घालावें स्वहस्तें ॥ १२६ ॥ 
उदक घेऊनि व्याहृतिमंत्रीं । प्रोक्षोनि अन्न पवित्री । 
परिषिंचावें तेचि रीतीं । मग नमावें चित्रगुप्ता ॥ १२७ ॥ 
बळी घालोनि चित्रगुप्तासी । काढवावें सवेंचि परियेसी । 
वाम हस्त धुवोनि विशेषीं । पात्र दृढ धरावें ॥ १२८ ॥ 
अगुष्ठतर्जनीमध्यमांगुलीसी । धरावें पात्र वामहस्तेसीं । 
आपोशन घ्यावें सव्यकरेसीं । आणिकाकरी घालवावें ॥ १२९ ॥ 
आपोशन उदक सोडोनि जरी । आणिक उदक घेती करीं । 
श्र्वानमूत्र घेतल्यापरी । एकचित्तें परियेसा ॥ १३० ॥ 
धरिले आपोशन ब्राह्मणासी । नमस्कारितां महादोषी । 
आशीर्वाद घेऊं नये तयापाशीं । उभयतांसी दोष घडे ॥ १३१ ॥ 
मौन असावें आपण देखा । बोलूं नये शब्दादिका । 
आपोशन घ्यावें मंत्रपूर्वका । मग घ्याव्या प्राणाहुति ॥ १३२ ॥ 
आपोशनावीण भोजन करी । पापविमोचन करा तरी । 
अष्टोत्तरशत गायत्री । जपतां दोष परिहरे ॥ १३३ ॥ 
प्राणाहुतीचें विधान । सांगेन ऐका ब्राह्मण । 
 प्राणाग्निहोत्र करणें जाण । समस्त पापें जाती देखा ॥ १३४ ॥ 
जैसा कार्पासराशीसी । अग्नि लागतां परियेसीं । 
जळोनि जाय त्वरितेसी । तैसीं पापें नासतीं ॥ १३५ ॥ 
प्राणाहुतीचें लक्षण । चतुर्विध पुरुषार्थ जाण । 
मंत्र म्हणा अन्न स्पर्शोन । गीताश्र्लोक प्रख्यात ॥ १३६ ॥ 
श्र्लोक अहं वैश्र्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः । 
प्राणापानसमायुक्तः पचाम्यन्नं चतुर्विधम् ॥ १३७ ॥ 
( टीका ) ' अन्नं ब्रह्मरसो विष्णु । भोक्ता देव गिरिजारमणु ' । 
ऐसा तुम्ही मंत्र म्हणोनु । ' अग्निरस्मि ' मंत्र जपावा ॥ १३८ ॥ 
मग घ्याव्या प्राणाहुति । आहुति-मंत्र पंच ख्याति । 
तर्जनी-मध्यमा-अंगुष्ठघृती । ' प्राणाय स्वाहा ' म्हणावें ॥ १३९ ॥ 
मध्यमा-आनामिका-अंगुष्ठेंसी । ' अपानाय स्वाहा ' म्हणा ऐसी । 
' व्यानाय स्वाहा ' म्हणावयासी । अनामिका-कनिष्ठिका-अंगुष्ठानें ॥ १४० ॥ 
अंगुष्ठ-तर्जनी-कनिष्ठिकेसीं । ' उदानाय स्वाहा ' म्हणा हर्षी । 
पंचांगुलीनें परियेसीं । ' समानाय स्वाहा ' म्हणावें ॥ १४१ ॥ 
प्राणाहुति घेतलें अन्न । दंतां स्पर्शों नये जाण । 
जिव्हेनें गिळोनि तत्क्षण । मग धरावें मौन देखा ॥ १४२ ॥ 
मौन धरावयाचें स्थान । सांगेन ऐका तुम्हां विधान । 
स्नानसमयीं धरा निर्गुण । न धरितां फल वरुण नेई ॥ १४३ ॥ 
होम करितां न धरी मौन । लक्ष्मी जाय तत्क्षण । 
जेवितां मौन न धरी आपण । अपमृत्यु घडे त्यासी ॥ १४४ ॥ 
अशक्य असेल मौन जरी । प्राणाहुति घे तंववरी । 
मौन धरावें अवधारीं । श्रीगुरु म्हणती ब्राह्मणासी ॥ १४५ ॥ 
पिता जिवंत असे ज्यासी । अथवा ज्येष्ठ बंधु परियेसीं । 
धरुं नये मौनासी । श्राद्धान्न जेवितां धरावें ॥ १४६ ॥ 
पंच प्राणाहुति घेतां । सर्वांसी मौन-ग्राह्यता । 
असेल पिता, वडील भ्राता । मौन धरिल्या अधःपात ॥ १४७ ॥ 
जेवावें प्रथम मधुरान्न । भोजन करावें नरें जाण । 
भक्षून पूर्वी द्रव्यान्न । कठिणान्न मध्यें परियेसा ॥ १४८ ॥ 
भोजनान्त-समयासी । जेवावें पुनः द्रव्यान्नासी । 
बळ न जाय परियेसीं । शीघ्र भोजन करावें ॥ १४९ ॥ 
धेनू उदक प्यावयासी । जितुका वेळ लागे तिसी । 
भोजन करावें परियेसीं । शीघ्र भोजन सुखी जाणा ॥ १५० ॥ 
भोजन करावयाची स्थिति । सांगेन ऐका ग्रासमिति । 
संन्यासी-मुनीश्र्वर-यतीं । अष्ट ग्रास घ्यावे जाण ॥ १५१ ॥ 
षोडश ग्रास अरण्यासीं । द्वात्रिंशत् गृहस्थासी । 
 मिति नाहीं ब्रह्मचार्‍यासी । एकचित्तें परियेसा ॥ १५२ ॥ 
जितुका मावेल आपल्या मुखीं । तितुका ग्रास घ्यावा विशेखीं । 
अधिक घेतां ग्रास मुखीं । उच्छिष्ट भक्षिलें फळ देखा ॥ १५३ ॥ 
अर्धा ग्रास भक्षूनि । उरलें ठेविती आपुल्या भाणी । 
चांद्रायण आचरावें त्यांनी । उच्छिष्ट भोजन तया नांव ॥ १५४ ॥ 
न बैसावें सहभोजनासी । इष्टसोयरे इत्यादिकांशीं । 
व्रतबंधावबिणें पुत्रासी । कन्याकुमारांसी दोष नाहीं ॥ १५५ ॥ 
सांडू नये अन्न देखा । घृत-पायस विशेषका । 
सांडावें थोडें ग्रास एका । जेवूं नये सर्व अन्न ॥ १५६ ॥ 
भोजन पूर्ण होईपर्यंत । पात्रीं धरावा वामहस्त । 
जरी सोडील अज्ञानता । अन्न वर्जोनि उठावें ॥ १५७ ॥ 
याकारणें विद्वजनें । सोडूं नये पात्र जाण । 
अथवा पूर्वीच न धरावें आपण । दोष नाहीं परियेसा ॥ १५८ ॥ 
वस्त्र गुंडोनि डोईसी । अथवा सन्मुख दक्षिणेसी । 
वामपादावरी हस्तेसीं । जेवितां अन्न राक्षस नेती ॥ १५९ ॥ 
वामहस्त भूमीवरी । ठेवूनि नर भोजन करी । 
रोग होय त्या शरीरीं । अंगुली सोडोनि जेवूं नये ॥ १६० ॥ 
अंगुली सोडूनि जेवी जरी । दोष गोमांस भक्षिलेपरी । 
दोष असती नानापरी । स्थानें असती भोजनाचीं ॥ १६१ ॥ 
अश्र्वगजारुढ होउनि । अथवा बैसोनि स्मशानीं । 
देवालयीं शयनस्थानीं । जेवूं नये परियेसा ॥ १६२ ॥ 
निषिद्ध जेवण करपात्रेसीं । ओलें नेसोनि, आर्द्रकेशी । 
बहिर्हस्त करुनि जानूसी । जेवितां दोष परियेसीं ॥ १६३ ॥ 
यज्ञोपवीताच्या उपवीतीसीं । भोजन करावें परियेसीं । 
जेवितां आपुल्या सन्मुखेसीं । पादरक्षा असूं नये ॥ १६४ ॥ 
ग्रास-उदक-कंद-फळ । इक्षुदंडादि केवळ । 
भक्षोनि पात्रीं ठेवितां सकळ । उच्छिष्ट होय अवधारा ॥ १६५ ॥ 
भोजन करी स्नानावीण । होम न करितां जेवी कवण । 
अन्न नव्हे तें कृमि जाण । म्हणे पराशरऋषि ॥ १६६ ॥ 
पर्णपृष्ठावरी रात्रीसी । दीपावीण जेविल्यासी । 
महादोष घडती त्यासी । कृमि भक्षिले पाप जाणा ॥ १६७ ॥ 
दीप जाय भोजन करितां । पात्र धरावें स्मरत सविता । 
पुनरपि दीप आणोनि लावितां । मग भोजन करावें ॥ १६८ ॥ 
पात्रीं असेल जितुकें अन्न । तितुकेंच जेवावें परिपूर्ण । 
आणिक घेतां दोष जाण । श्रीगुरु म्हणती ब्राह्मणासी ॥ १६९ ॥ 
स्पर्शों नये जेवितां केश । कथा सांगतां महादोष । 
दिसूं नये व्योमआकाश । अंधकारीं जेवूं नये ॥ १७० ॥ 
न ठेवितां शेष स्त्रियेसी । जेवितां अत्यंत दोषी । 
ठेविलें न जेवितां स्त्रिया दोषी । महापातकें घडती जाणा ॥ १७१ ॥ 
शून्यदेव-देवालयीं । देवता स्थान आपुले गृही । 
जलसमीप संध्यासमयीं । जेवूं नये परियेसा ॥ १७२ ॥ 
पात्र ठेवूनि दगडावरी । जेवूं नये अवधारीं । 
अवलोकूं नये मुखावरी । स्त्रीजनाचे परियेसीं ॥ १७३ ॥ 
न करावें सहभोजन । जेवितां होय उच्छिष्टभक्षण । 
कुलस्त्रियेशीं भोजन । करितां निर्दोष परियेसा ॥ १७४ ॥ 
प्राशनशेष-उदकासी । घेऊं नये परियेसीं । 
अगत्य घडे, संधीसी । किंचित् सांडूनि घेइजे ॥ १७५ ॥ 
वस्त्रोदक घेतल्यासी । अपार दोष घडती तयासी । 
जन्म पावे श्र्वानयोनीसी । पडे मागुती नरकांत ॥ १७६ ॥ 
शब्द होय उदक घेतां । अथवा क्षीर घृत जेवितां । 
आपोशनोदक प्राशितां । सुरापानसमान ॥ १७७ ॥ 
महाजळी रिघोनि । उदक घेती मुखांतुनी । 
अथवा उभा पिये पाणी । सुरापानसमान जाणा ॥ १७८ ॥ 
द्वयहस्त अंजुळोनि । घेऊं नये उदक ज्ञानीं । 
घ्यावें एक हस्तेंकरुनि । वाम हस्त वर्जावा ॥ १७९ ॥ 
सभे बैसोनि एकासनीं । अथवा आपुले अंथुरणीं । 
प्राशन न करावें पाणी । महादोष परियेसा ॥ १८० ॥

Gurucharitra Adhyay 37

गुरुचरित्र अध्याय ३७


Custom Search

No comments: